اثر خاکبرگ بنه و بلوط بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه کبیر (tanacetum parthenium l.)

بابونه کبیر (tanacetum parthenium (l.) schultz bip.) از گیاهان دارویی ارزشمندی است که در صنایع داروسازی و پزشکی کاربردهای فراوان دارد. در پژوهش حاضر تلاش شد تا اثرات نوع محیط کشت بر رشد، عملکرد و ویژگی های کیفی بابونه کبیر مشخص گردد. در این راستا مقادیر مختلف خاکبرگ بلوط و بنه شامل نسبت های حجمی 5 قسمت خاکبرگ و 15 قسمت خاک، 10 قسمت خاکبرگ و 10 قسمت خاک و 15 قسمت خاکبرگ و 5 قسمت خاک به محیط کشت بابونه کبیر اضافه شد. علاوه بر این یک تیمار ترکیبی از این مواد شامل 5 قسمت خاکبرگ بنه و 5 قسمت خاکبرگ بلوط و 10 قسمت خاک نیز استفاده گردید. سپس شاخص های رشد رویشی و زایشی، مقدار عناصر غذایی و مقدار و کیفیت اسانس گیاه ارزیابی شدند. نتایج آزمایشها نشان دادند که کاربرد مواد آلی در خاک می تواند پاسخ های کمی و کیفی بابونه کبیر را تحت تاثیر قرار دهند. به طور کلی شاخص های رشد رویشی و زایشی بابونه کبیر با افزایش مقدار خاکبرگ بلوط در محیط کشت به صورت فزاینده ای زیاد شد، ولی در خصوص کاربرد خاکبرگ بنه، هرچند که کاربرد مقدار کم این ماده در محیط کشت باعث افزایش برخی از شاخص های مورد اندازه گیری نسبت به محیط کشت خاکی شد، ولی افزایش مقدار خاکبرگ بنه، اثرات سوئی بر گیاهان داشت. خاکبرگ ها از نظر مقدار مواد معدنی و ویژگی های فیزیکی تفاوت های زیادی با هم نشان نمی دادند. تنها مقدار نیتروژن در خاکبرگ بلوط در حدود 61 درصد بیشتر از خاکبرگ بنه بود. با توجه به اینکه در خاکبرگ بلوط مقدار بیشتری نیتروژن وجود دارد، همین موضوع به عنوان یکی از عوامل اصلی در تفاوت پاسخ رشد گیاهان معرفی شد. اندازه گیری مقدار آب و فسفر شاخساره نیز نشان داد که این شاخص ها در گیاهان کشت شده در محیط حاوی بلوط بیشتر بوده و احتمالا تفاوت های فیزیکی خاکبرگ ها باعث تغییر روابط آبی و جذب مواد غذایی گیاهان و در نهایت رشد و نمو آن ها شده است. بررسی های دقیق تر در خصوص مقدار عناصر غذایی، شاخص های رشد شاخساره، ریشه، برگ و سطح ویژه برگ نشان داد که اثرات خاکبرگ بنه فراتر از ویژگی های فیزیکی یا شیمیایی آن بوده و احتمالا اثرات آللوپاتیک محدود کننده ای روی بابونه کبیر داشته است. در مجموع کاربرد 15 قسمت خاکبرگ بلوط و 5 قسمت خاک به عنوان بهترین تیمار و کاربرد 15 قسمت خاکبرگ بنه و 5 قسمت خاک به عنوان نامناسب ترین تیمار برای رشد، نمو و عملکرد بابونه کبیر معرفی شدند.